Najbardziej poruszające obrazy
II wojny światowej w polskiej sztuce
Istnienie sztuki tworzonej przez więźniów w obozach koncentracyjnych wydaje się co najmniej zaskakujące. Rzadko się o niej mówi, nieczęsto pokazuje, bo to twórczość trudna – oglądanie jej wprawia w zakłopotanie, przeszywa krępującym uczuciem.
Do obozu trafiło wielu polskich inteligentów, także artystów. Już w 1940 roku w Auschwitz znaleźli się Xawery Dunikowski, Jan Komski, Franciszek Targosz, Marian Kołodziej, Włodzimierz Siwierski, Bronisław Czech. Autentyczna sztuka obozowa eksponowana w Muzeum Narodowym obrazuje codzienność więźniów – głód, katorżniczą pracę. Zachowała się tylko jedna praca, która przedstawia Zagładę Żydów, to „Szkicownik z Auschwitz”, który także został pokazany na wystawie. W Muzeum Narodowym nie mogło zabraknąć oryginalnego napisu z bramy obozu – „Arbeit macht frei”, który wykonali więźniowie z komanda ślusarzy.
Czy więźniowie mieli marzenia? Tliła się w nich nadzieja? Nieustannie poniżani, w sztuce mogli ocalać swoje człowieczeństwo, była ich odskocznią, zapomnieniem, remedium na wszechobecne zdehumanizowanie.
W galerii zaprezentowano najważniejsze i najbardziej poruszające obrazy okupacji oraz zagłady w polskiej sztuce.
1/24 Józef Szajna, „Nasze życiorysy”, 1944-45
2/24 Władysław Strzemiński,” Śladem istnienia” z cyklu „Moim przyjaciołom Żydom”, 1945
3/24 Bronisław Linke, „El Mole Rachmim”, 1946
4/24 Andrzej Wróblewski, „Rozstrzelanie VIII”, 1949
5/24 Andrzej Wróblewski, „Matka z zabitym dzieckiem”, 1949
6/24 Alina Szapocznikow, „Ekshumowany”, 1955
7/24 Xawery Dunikowski, „Droga do wolności” z cyklu „Oświęcim”, 1955
8/24 Marek Oberländer, „Napiętnowani”, 1955
9/24 Xawery Dunikowski, „Ruszty”, 1955
10/24 Bronisław Linke, „Oblicze Hioba”, 1956
11/24 Alfred Lenica, „Getto II”, 1948-1959
12/24 Erna Rosenstein, „Masakra Żydów. Getto”
13/24 Izaak Celnikier, „Judith”
14/24 Artur Nacht-Samborski, „Portret mezczyzny w czarnej czapce”, ok. 1960
15/24 Józef Szajna, „Sylwetki”
16/24 Jonasz Stern, „Kompozycja kobaltowa”, po 1970
17/24 Władysław Hasior – „Golgota III”, 1972
18/24 Władysław Hasior, „Czarny krajobraz I – Dzieciom Zamojszczyzny”, 1974
19/24 Tadeusz Kantor, „Klasa szkolna”, 1983
20/24 Jonasz Stern, „Upokorzenie”, 1984
21/24 Izaak Celnikier, „Śmierć Janusza Korczaka – fragment” (z teki LA MÉMOIRE GRAVÉE), 1982/1990
22/24 Zbigniew Libera, „Lego. Obóz koncentracyjny”, 1996
23/24 Piotr Uklański, „Naziści”, 1998
24/24 Wilhelm Sasnal, „Maus”, 2001
Źródło: kultura.onet.pl/wiadomosci/najbardziej-poruszajace-obrazy-ii-wojny-swiatowej-w-polskiej-sztuce/y8z7l88#slajd-24