Olga Lipińska o Agnieszce Osieckiej: wrażliwa i delikatna poetessa mocno stąpała po ziemi
Mówiła o sobie żartobliwie, że jest kundlem. Niejednoznaczna, tajemnicza, błyskotliwa, pełna twórczej pasji – i zawsze niezależna. Zamierzała zostać biologiem, ale zaczęła pisać wiersze. Choć na pozór niczego jej nie brakowało, w jednej z gazetowych ankiet na pytanie: „Czy uważa pani, że dobrze się w życiu ustawiła?”, odpowiedziała: „W życiu nie. W pracy – tak”. Niepasująca do obowiązującego modelu kobiety – córki, żony i matki, wyprzedziła swój czas o pokolenie, a za swoją miłość do wolności zapłaciła wysoką cenę. Oto fragment książki „Osiecka. Tego o mnie nie wiecie” Beaty Biały.
Mimo że wątki autobiograficznie obficie pojawiają się w jej twórczości, nie była skłonna do zwierzeń, pozostając do dziś postacią pełną tajemnic. Po latach znajomi i bliscy przyjaciele Osieckiej, w rozmowach o genialnej przyjaciółce, rzucają nowe światło na jedną z najbardziej charyzmatycznych polskich artystek. „Była jak lustro, w którym odbija się świat ze wszystkimi jego barwami i emocjami. Kiedy po jej śmierci to lustro rozpadło się na tysiące kawałeczków, każdy z nas zachował swój kawałek” – pisze jedna z najbliższych przyjaciółek poetki, Magda Czapińska.
Eteryczna, delikatna – i „mocno stąpająca po ziemi”, mówi o Osieckiej Olga Lipińska. Otwarta oraz towarzyska, „często była smutna” – wyznaje Maryla Rodowicz. Choć obdarzona ogromną charyzmą i mocnym charakterem, Jerzy Satanowski postrzegał ją jako osobę skromną. Powszechnie uznawana za niezwykle atrakcyjną, w ogóle nie przejmowała się swoim ubiorem, jak wspomina Urszula Dudziak. Jaka była naprawdę?
– Agnieszko, dlaczego nie tańczysz? – przysiadam się zdyszana na szkolnej zabawie do dziewczynki z warkoczem zwisającym smutno jak ucho spaniela. Milczy. – Chodź – odciąga mnie jakieś chude straszydełko. – Nie zadawaj się z nią, ona ma w domu biały telefon. – No to co? – To straszna burżujka, wróg klasowy. – Odczep się. Agnieszko, chodź, zatańcz ze mną.
– Dlaczego się ze mnie wyśmiewasz? – Agnieszka marszczy wąski chudy nosek i za nic nie chce się rozpłakać. Na próżno.
Za chwilę płaczemy obie. – Nie wyśmiewam się, słowo honoru!
– Wszyscy się ze mnie śmieją. Poprosiłam Jasia do białego tanga i też mi odmówił – płacze zrozpaczony spaniel. – Jasio to okropna pokraka! – No właśnie, i też mi odmówił.
Tak wspomina Agnieszkę Olga Lipińska w opublikowanym dwa miesiące po śmierci poetki felietonie w miesięczniku „Twój Styl”.
Olga Lipińska, choć jest bardzo zajęta, bo właśnie przygotowuje spektakl dla Teatru Żydowskiego z piosenkami Jerzego Jurandota, umawia się ze mną na spotkanie. Podejmuje pyszną, aromatyczną herbatą. Na stole leżą rozrzucone notatki i zdjęcia – reżyserka pracuje właśnie nad książką o początkach Telewizji Polskiej i jej znaczeniu dla kultury polskiej.
W tym twórczym bałaganie rozmawiamy o Agnieszce Osieckiej. Rozmowa o przyjaciółce z dzieciństwa mogłaby nie mieć końca. Wracają coraz to nowe wspomnienia sprzed lat. Są jednak tematy tabu, których wolałaby nie poruszać, a na pewno nie publikować. Najchętniej mówi o dzieciństwie i młodości – bo wtedy poznała Agnieszkę. Ich przyjaźń trwała więc niemal całe życie.
Olga Lipińska przyznaje, że właśnie za bezgraniczną szczerość, z jaką przyszła poetka opowiedziała jej o odrzuceniu przez chłopaka na szkolnym balu, pokochała Agnieszkę. Wielką, bezwarunkową miłością dwunastolatki. Ta szkolna zabawa zbliżyła dwie dziewczynki, które los umieścił w jednej szkole – niewielkim liceum żeńskim im. Marii Skłodowskiej-Curie na Saskiej Kępie, mieszczącym się na rogu Obrońców i Poselskiej. Choć były w różnych klasach, od razu się polubiły. Dużo czasu spędzały razem. Przyjaźń dwunastoletnich dziewczynek zacieśniała radość, że obie mamy – Olgi i Agnieszki – miały na imię Maria. W tym wieku był to dość mocny argument spajający więź.
Po lekcjach wychodziły razem ze szkoły i z ciężkimi teczkami w rękach snuły się po ulicy Francuskiej, powierzając sobie najważniejsze tajemnice. Czasem przez most Poniatowskiego szły do miasta, nieustannie rozmawiając o wszystkim. Lubiły przesiadywać w Klubie Międzynarodowej Prasy i Książki przy Nowym Świecie. Wiele je łączyło: obie pochłaniały książki, obie były ciekawe świata. Poza tym w szkole różniło je wszystko – Agnieszka była typem sportowym. Przez lata grała w siatkówkę, trenowała w sekcji pływackiej. Śmiała się z Olgi, że pływa jak tancerka – zgrabnie, ale nie przemieszcza się do przodu. Olga nie znosiła pozowania i oglądania amatorskich zdjęć, które Agnieszka robiła „w każdym miejscu i o każdej dobie”. Różnił je również sposób ubierania się. Agnieszka nosiła granatowy schludny fartuszek, Olga w ubieraniu miała więcej fantazji.
Agnieszka w swoich „Dziennikach” napisała o koleżance, że nosiła rozchełstany fartuch narzucony na kreacje z baskinką. Bo rzeczywiście, Olga Lipińska już w młodości była dziewczyną z fantazją i stylem. Opowiada mi, że do „Skłodowskiej” chodziły ładne dziewczyny. Jak wychodziły ze szkoły, chłopcy z sąsiedniego męskiego liceum im. Mickiewicza przychodzili, żeby je zaczepiać. Agnieszka wówczas zawsze trzymała się z boku. Dopiero po latach mężczyźni tracili dla niej głowy. Agnieszka nigdy, nawet później, jako dorosła, nie zwracała uwagi na modę i na to, jak się ubiera. Chociaż kiedyś, jak Olga Lipińska kupiła sobie czerwone buty, Agnieszka natychmiast zapragnęła „się ubrać”. Postanowiła, że również musi kupić sobie takie same czerwone buty i koniecznie kapelusz. Poetka całe życie miała zresztą słabość do kapeluszy.
Po latach, w „Rozmowach w tańcu”, napisała: „Kapelusze! Ubóstwiam kapelusze. Mam zawsze parę świetnych kapeluszy”. Że każdy z nas ma własny los, oddzielny plan Autorka dwóch tysięcy tekstów piosenek nie była muzykalna, zupełnie nie umiała śpiewać. Olga Lipińska pamięta, jak przez telefon śpiewała piosenkę do muzyki, którą napisał Adam Sławiński do programu „Listy Śpiewające”. To kompozytor trudny, jego melodie wymagają dobrego głosu i wielkiej muzykalności, więc Agnieszce zaśpiewanie „Na całych jeziorach ty…” z pewnością nie mogło się udać. Ale tekst napisała zachwycający…
Na początku lat sześćdziesiątych obie pracowały w telewizji przy cyklicznym programie „Listy Śpiewające” – Agnieszka pisała teksty, Olga reżyserowała. Agnieszka wprawdzie nie umiała śpiewać, ale czuła frazę muzyczną i doskonale wpasowywała się w nią z tekstem. Pracując nad „Listami Śpiewającymi”, artystki często się spierały. Agnieszka pisała teksty w poważno-sentymentalnym tonie. Reżyserka nie znosiła tego, wolała dystans i wszystko obracała w żart. Kiedy poetka pisała na przykład: „Krysia przywiązała się do listonosza”, reżyserka ustawiała scenkę tak, że Krysia obracała się i na długiej linie dosłownie przywiązywała się do listonosza. Agnieszka podobno dostawała wtedy szału, twierdziła, że koleżanka próbuje ją ośmieszyć.
Olga Lipińska wspomina tę współpracę w felietonie w „Twoim Stylu”: „Nie i nie! – upieram się – piosenka jest za długa, trzeba skrócić. – Nigdy! – pieni się Agnieszka. – Albo cała, albo ja nie chcę, nie chcę! – Tupie nogą, normalnie tupie jak mała dziewczynka. I ja, druga upiorna dziewczynka, też tupię i stawiam na swoim, czyli na niczyim, bo piosenka nie pójdzie w programie, w ogóle nie będzie programu. No. Redaktor, nadredaktor i szef główny chcą mieć program, więc dzwonią, godzą, obiecują lizaki. Nie! – Albo ona, albo ja – stawia twardo sprawę Agnieszka. Wtedy wygrała ona, a ja przysięgłam sobie, że nigdy więcej nie chcę jej widzieć. Program zrobił ktoś inny”.
Te „Listy” zresztą na długi czas poróżniły obie panie. Według Olgi Lipińskiej ta wrażliwa i delikatna poetessa była mocno stąpającą po ziemi kobietą. Przynajmniej jeśli chodzi o sprawy zawodowe. Można powiedzieć, że były dwie Agnieszki. Jedna poetka cyganka, a druga – osoba szalenie konkretna, dbająca o swoją własność – zarówno intelektualną, jak i materialną. Nie było z nią żartów na ten temat. Eteryczna Agnieszka była bardzo zdecydowana, uparta i konkretna w sprawach zawodowych. Zawsze powtarzała, że trzeba mieć pieniądze i pilnować swego. Skąd się to w niej wzięło? Może stąd, że ojciec dość wcześnie opuścił rodzinę dla innej kobiety i w domu się nie przelewało. Kiedy ojciec wyprowadził się z domu, Agnieszka była jeszcze w szkole i bardzo wstydziła się odejścia ojca przed koleżankami. Ale już jako dorosła kobieta wybaczyła mu. Bardzo przeżyła jego śmierć. Ojciec był dla niej kimś ważnym. Był muzykiem i Agnieszka, mimo że nie była zbyt muzykalna, być może dlatego pisała piosenki, żeby być bliżej niego. Olga Lipińska uważa, że odejście ojca, a także fakt, że w liceum Agnieszka nie miała specjalnego powodzenia u chłopców, mogło mieć wpływ na jej późniejsze relacje z mężczyznami.
Olga Lipińska znała wszystkie miłości Agnieszki, była świadkiem niejednej fascynacji i niejednego dramatu. Nie potrafi powiedzieć, dlaczego z żadnym z mężczyzn, których poetka spotkała na swojej drodze, nie zbudowała trwałego, długoletniego związku. „Talent, sława, sukcesy, wspaniali mężczyźni. Chyba zbyt wspaniali, bo przy żadnym nie zatrzymuje się na dłużej. Może ma za dobry gust, żeby zbyt serio traktować kiczowatą sztukę miłości. Może za wszelką cenę chce uniknąć upokorzeń, pamiętając nieudane tańce z Jasiem pokraką? Może. Jednak ciągle próbuje” – pisze Olga Lipińska w felietonie do „Twojego Stylu”.
Na chwilę pojawia się nawet nadzieja, że zbuduje coś stabilnego, że wreszcie dotarła do właściwego portu. „Chyba będę miała dziecko – rzuciła niedbale na wspólnym spacerze w mazurskim lesie. – Myślisz, że będzie lepiej? – Nie wiem, mam już trzydzieści sześć lat. Potem je urodziła. Córeczkę, której przygląda się do dziś ze zdumieniem. – Bałaś się? – pytam jak kuma kumę. – Nie, i wcale mnie nie bolało, tylko się napracowałam, a potem zjadłam kawał ciasta. Śmiejemy się, córeczka krzywi pyszczek i jest jakoś przez moment szczęśliwie” – dalej wspomina Olga Lipińska w felietonie. Szybko jednak okazało się, że związek, który miał być bezpiecznym portem, schronieniem przed sztormem, okazał się burzą w porcie. Zresztą także potem nie zakotwiczyła przy nikim na dłużej. Lipińska tłumaczy to tym, że w Agnieszce nie było po prostu pragnienia posiadania domu. Dobrze jej było w pokoju, który w dzieciństwie urządził jej ojciec. Mieszkała w nim do ostatnich dni. I do śmierci niczego w nim nie zmieniła. Olga Lipińska swój felieton, napisany po śmierci przyjaciółki, kończy smutną refleksją: „Nie wiedziałam, że nasz mazurski spacer do sosny Gałczyńskiego i z powrotem będzie ostatni”.
Źródło:kultura.onet.pl/fragmenty-ksiazek/beata-bialy-osiecka-tego-o-mnie-nie-wiecie-fragment-ksiazki/5b8bwx8